Podwójne, a może wielokrotne?
Zapomniane ośrodki regionu piotrkowskiego – wykład dr Błażeja Cecoty CIT
W dawnych czasach obok niektórych miast występowały tzw. Jurydyki. Były to osady obok miasta królewskiego, enklawy na gruntach miejskich , które nie podlegały ani władzom miejskim ani sądom. Właścicielami jurydyk była szlachta lub kościół. Takim miastem był też Piotrków, który miał dwóch protektorów: króla i kościół. Od XV do XVII wieku w czasie gdy obradował tu sejm odbywały się też synody biskupie. W obrębie murów było miasto królewskie. Na życzenie Jana Łaskiego z ziem starościańskich należących do króla wydzielono ośrodek miejski tzw. Starą Wieś. To kościelne miasteczko też miało swojego burmistrza i władze miejskie, a także dwa dwory biskupie .
Obok mieszkali Żydzi, więc Piotrków składał się z miasta Królewskiego, Kościelnego i Żydowskiego. W 1793 r. po rozbiorze miasto Kościelne zostało zlikwidowane a w 1840 r. zostało wszystko wcielone w obręb jednego miasta.
Podwójnym miastem były też Grocholice, które były miastem tylko dla katolików. Obok we wsi Bełchatów mogli osiadać się różnowiercy, którzy zakładali manufaktury i zaczął rozwijać się przemysł. W 1796 r. Prusacy zlikwidowali Grocholicom status miasta kościelnego a w 1809 r. zostały włączone do Bełchatowa. Podobnie było z Rozprzą, która była i miastem królewskim i siedzibą kasztelani. Miała dwa herby i dwa urzędy.
Tak też było z Białobrzegami i z Tomaszowem.
A Warszawa oprócz dwóch miast właściwych miała aż 28 jurydyk.
Wykład bardzo interesujący. Dziękujemy.
Tekst: Krystyna Marciniak
Foto: Słuchacze UTW
